2023 Yılı Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) Raporu
Foreks verilerine göre, 2023 yılında bağımsız yıllık gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), zincirlenmiş hacim endeksiyle bir önceki yıla göre %5,1 oranında bir artış göstermiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla hesaplanan GSYH, 2023 yılında %76,8 oranında artarak 26 trilyon 545 milyar 722 milyon TL seviyesine ulaşmıştır.
GSYH içerisindeki sektör paylarına bakıldığında, 2023 yılında en yüksek payı %19,5 ile imalat sanayi almıştır. İmalat sanayiini, %13,9 ile toptan ve perakende ticaret (motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı) ve %9,5 ile ulaştırma ve depolama sektörü takip etmiştir. Yıllık GSYH’da en düşük pay ise hanehalklarının işverenler olarak faaliyetlerinden kaynaklanmıştır.
Kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla
2023 yılı itibarıyla kişi başına GSYH, cari fiyatlarla 311 bin 109 TL, ABD doları cinsinden ise 13 bin 243 dolar olarak kaydedilmiştir.
Sektörlerin Payları (2022-2023)
Üretim yöntemine göre GSYH hesabında sektörlerin payları, cari fiyatlarla önemli bir değişim göstermiştir. Özellikle, diğer hizmet faaliyetleri %12,7 ile en çok büyüyen sektör olmuştur. Bunu takiben, toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı %11,5, finans ve sigorta faaliyetleri ise %8,5 oranında büyümüştür. Öte yandan, madencilik ve taş ocakçılığı %14,7, su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri %8,5, mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler ise %2,5 ile en çok küçülen sektörler arasında yer almıştır.
Sektörel Büyüme Oranları (2023)
- Diğer hizmet faaliyetleri: %12,7
- Toptan ve perakende ticaret: %11,5
- Finans ve sigorta faaliyetleri: %8,5
- Madencilik ve taş ocakçılığı: %14,7 (küçülme)
- Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi: %8,5 (küçülme)
- Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler: %2,5 (küçülme)
Yerleşik Hanehalkı Nihai Tüketim Harcamaları
2023 yılında yerleşik hanehalkı nihai tüketim harcamaları, bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksiyle %13,6 oranında artış göstermiştir. Bu harcamaların cari değerlerle GSYH içindeki payı %59,1 olarak belirlenmiştir. Hanehalkı harcamalarında en yüksek payı alan gruplar ise sırasıyla %22,8 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %19,7 ile ulaştırma ve %11,1 ile konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar olmuştur.
Devletin Nihai Tüketim Harcamaları
Devletin nihai tüketim harcamaları, 2023 yılında bir önceki yıla göre %2,4 artış göstermiştir. 2023 yılı itibarıyla devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı %13,1 olurken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu %31,9 olarak gerçekleşmiştir. Devletin nihai tüketim harcamaları %2,4 artarken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %8,4 oranında artış göstermiştir.
Mal ve Hizmet İhracatı ve İthalatı
2023 yılında mal ve hizmet ihracatı, zincirlenmiş hacim endeksi olarak %2,8 azalırken, ithalat %11,8 oranında artış göstermiştir. Harcama yöntemine göre cari GSYH ana bileşenleri içerisinde toplam mal ve hizmet ihracatının payı %31,9, ithalatın payı ise %34,4 olmuştur.
Harcama Yöntemiyle GSYH Ana Bileşenlerinin Payları (2019-2023)
Harcama yöntemine göre GSYH ana bileşenlerinin payları, yıllar itibarıyla önemli değişiklikler göstermektedir.
İşgücü Ödemeleri
2023 yılında, gelir yöntemiyle hesaplanan gayrisafi yurt içi hasıla verilerine göre işgücü ödemeleri %116,7 oranında bir artış göstermiştir. Bu dönemde brüt işletme artığı/karma gelir ise %62,3 artmıştır. İşgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içindeki payı 2022 yılında %26,3 iken, 2023 yılında %32,5 seviyesine yükselmiştir. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise 2022 yılında %53,7 iken, 2023 yılında %47,0 olmuştur.
Gelir Yöntemiyle Gayrisafi Katma Değerin Ana Bileşenleri (2019-2023)
Gelir yöntemiyle hesaplanan gayrisafi katma değer bileşenleri, yıllar arasında önemli değişiklikler göstermiştir.
