Foreks – Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) tarafından hazırlanan ”Otomobil Piyasası Görünümü” raporu, sahibinden.com’da yayınlanan ilanlardan hareketle ikinci el otomobil piyasasının genel durumunu, fiyatlarını, arz ve talep dengesini; araç sınıflarına, yaş gruplarına ve yakıt türlerine göre kapsamlı bir şekilde analiz etmektedir. Son dönemde otomobil piyasasında yaşanan önemli değişimler detaylı olarak incelenmiştir.
Rapora göre, Temmuz ayında otomobil talep endeksi, Haziran ayına kıyasla %30,9; geçen yılın Temmuz ayına kıyasla ise %5,7 oranında artış göstermiştir. Otomobil piyasasındaki canlılık göstergesi olarak izlenen ‘satılan otomobil sayısının satılık ilan sayısına oranı’ ise 4,6 puan azalarak %19,5 seviyesine gerilemiştir. Bu göstergenin detayları incelendiğinde hem ilan sayısının hem de satılan otomobil sayısının artış gösterdiği gözlemlenmiştir.
Otomobil piyasasında bir diğer önemli canlılık ölçütü olan ‘kapatılan ilan yaşı’, geçen aya göre 1,8 gün artarak 25,6 gün olmuştur. Bu durum, otomobil ilanlarının satış sürecinin uzadığını göstermektedir.
Reel Satış Fiyatları Düşüş Gösteriyor
Enflasyondan arındırıldığında, otomobil ortalama reel fiyatlarının son 13 aydır sürekli olarak düştüğü dikkat çekmektedir. Temmuz ayında reel fiyat endeksi, Haziran’a kıyasla %4,1 azalarak 164,8 seviyesine ulaşmıştır. Reel fiyatlardaki yıllık artış oranı da düşüş göstermektedir. 2023 Mayıs ayında %47,9 seviyesine ulaşan yıllık artış oranı, takip eden aylarda sürekli olarak azalmış ve 2024 Haziran’da % -41,4 seviyesine gerilemiştir.
Şekil 1: Ortalama otomobil reel fiyatı (2020 Ocak=100) (Üst panel), ortalama otomobil reel fiyatının yıllık değişimi (%) (Alt panel). Kaynak: sahibinden.com, Betam
Ortalama Otomobil Fiyatında Ilımlı Azalış
Ortalama otomobil fiyatları, bir önceki aya kıyasla bir miktar azalmıştır. Haziran ayında 871 bin 156 TL olan ortalama otomobil fiyatı, Temmuz’da 862 bin 232 TL seviyesine gerilemiştir. Otomobil fiyatlarındaki yıllık değişim oranındaki düşüş de sürmektedir. Ortalama otomobil fiyatı, bir önceki yıla kıyasla Haziran’da %0,6 artmasına rağmen, Temmuz’da %4,6 azalmıştır.
Şekil 2: Ortalama otomobil fiyatı (TL) (Üst panel), ortalama fiyatının yıllık değişimi (%) (Alt panel). Kaynak: sahibinden.com, Betam
Otomobil Talep Endeksi ve Bayram Etkisi
2023 Kasım – 2024 Mart arasında sürekli artan otomobil talep endeksi, 2024 Nisan ayında uzun süren bayram tatili sebebiyle belirgin bir düşüş göstermişti. Talep endeksi, Nisan ayının aksine Mayıs’ta yükselse de, Haziran’daki diğer uzun bayram tatili nedeniyle tekrar düşüş göstermiştir. Temmuz ayında ise otomobil talep endeksinde büyük bir artış meydana gelmiştir; talep endeksi, bir önceki aya kıyasla %30,9, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla ise %5,7 oranında yükselmiştir. Bu yükselişte bayram tatili nedeniyle ertelenmiş otomobil talebinin ortaya çıkması ve Avrupa Birliği’nin yeni zorunlu araç güvenlik özellikleri kısıtlarının açıklanmasının ardından otomobil firmalarının başlattığı kampanyaların etkili olduğu gözlemlenmiştir.
Şekil 3: Talep göstergesi (2020 Ocak=100). Kaynak: sahibinden.com, Betam
Arz ve Satışta Artış
Hem otomobil arzı hem de satılan otomobil sayısında artış gözlemlenmektedir. Satılan otomobil sayısının satılık ilan sayısına oranı, bir önceki aya kıyasla 4,6 puan artarak %19,5 seviyesine ulaşmıştır. Bu artışın arka planında, satılık otomobil ilan sayısının %4,6; satılan otomobil sayısının ise %36,7 oranında yükseldiği tespit edilmiştir.
Şekil 4: Satılan otomobil sayısının satılık otomobil ilan sayısına oranı (%) (Üst panel), satılan ve satılık otomobil sayısı (Alt panel). Kaynak: sahibinden.com, Betam
Otomobil piyasasının bir diğer canlılık göstergesi olan ‘kapatılan ilan yaşı’, 2024 Temmuz verilerine göre bir önceki aya kıyasla 1,8 gün uzayarak 25,6 gün olmuştur.
Şekil 5: Satılık otomobil kapatılan ilan yaşı (Gün). Kaynak: sahibinden.com, Betam
