Türkiye Kripto Piyasası Üzerine Kaiko Raporu
Investing.com – Araştırma şirketi Kaiko tarafından yayımlanan rapor, son yıllarda önemli bir ivme kazanan Türkiye kripto piyasasını kapsamlı bir şekilde ele alıyor. Raporda, Türkiye’de kripto para kullanımını artıran faktörler, piyasanın kilit oyuncuları, ortaya çıkan kripto varlık trendleri ve yeni düzenlemelerin etkileri detaylandırılmıştır. Kaiko’nun raporuna göre, Türkiye nüfusunun yarısından fazlasının şu anda kripto yatırımı yaptığı gözlemlenmiştir. Bu durumun arkasındaki gerekçeler ise şu şekilde sıralanmıştır:
- Yüksek enflasyon oranları
- Türk Lirası’nın değer kaybı
- Genç nüfusun geniş kesiminin bankacılık sistemini kullanmaması
Kaiko, Türkiye’deki kripto faaliyetlerindeki artışın büyük ölçüde bu makroekonomik faktörlerden kaynaklandığını vurgulamaktadır. Ayrıca, hızla büyüyen bu pazarın, politika yapıcılarının dikkatini çektiği de raporda belirtilmektedir. Uzun bir süre boyunca devam eden çalışmaların ardından, bu ay itibarıyla Türkiye’de ilk kripto mevzuatı yürürlüğe girmiş ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları için lisanslama ve uyum gereklilikleri getirilmiştir. Bu mevzuat, kripto piyasasında gereklilik arz eden bir netlik sağlarken, aynı zamanda kripto borsaları için ek maliyet ve operasyonel zorluklar oluşturmuştur.
Türk Lirasının Kripto Piyasasındaki Rolü
Kaiko araştırmacıları, kripto piyasasında Türk Lirası’nın (TL) ticaret hacminin istikrarlı bir şekilde artış gösterdiğini ve dört yıl önce yalnızca birkaç milyon dolarken, şu anda 10 milyar doları geçtiğini ifade etmektedir. 2024 yılı itibarıyla aylık hacmin, TL’nin rekor düzeyde değer kaybettiği 2021/2022 zirvesindeki 37 milyar dolarlık seviyenin altında kalmasına rağmen, TL hacminin bu yıl kripto piyasa dalgalanmalarına karşı kayda değer bir direnç sergilediği gözlemlenmiştir. TL ticaret hacmi, sekiz ay boyunca aylık 10 milyar doların üzerinde kalarak kayıtlardaki en uzun süreyi oluşturmuştur.
Türkiye’de 2024 yılında toplam kümülatif lira hacminin yaklaşık 95 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakam, neredeyse 2023’ün toplam hacmine denk gelmektedir. Araştırmalar, TL’nin 2022 yılından bu yana ticaret hacmi açısından dolar, Kore wonu ve euro’nun ardından dördüncü sırada yer aldığını göstermektedir. Ayrıca, TL hacminin mevcut ivmesi, euro’yu yakın zamanda geçebileceğini işaret etmektedir. Bu yükseliş, sıkılaşan küresel düzenleyici ortamla daha da belirgin hale gelmiştir. Örneğin, euro ödeme şirketlerinin geçen yıl Binance’e verdiği desteği kesmesi nedeniyle zorluklar yaşanmıştır.
Türkiye Kripto Piyasasını Büyüten Faktörler
Kaiko, Türkiye’nin uzun yıllardır çift haneli enflasyon ve TL’deki değer kaybıyla mücadele ettiğini vurgularken, son beş yılda ortalama enflasyon oranının %40’ın üzerinde seyrettiğine dikkat çekmiştir. Ülkede enflasyon yükseldikçe, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) alışılmışın dışında bir para politikası izleyerek geçen yıl Haziran ayına kadar faizleri düşürmesi, TL’nin değer kaybındaki en büyük etkenler arasında yer almaktadır.
Kaiko analistleri, 2023 seçimlerinin ardından para politikasında bir U dönüşü gerçekleşmesine rağmen, bu yıl değer kaybının devam etmesinin TL’ye olan güveni artırmadığını belirtmektedir. Bununla birlikte, Bitcoin’in (BTC) yüksek volatilite ile 2021’den bu yana önemli ölçüde değer kazandığı gözlemlenmiştir. BTC’nin yükselişi ile TL’nin değer kaybının birleşik etkisi, BTC/TL çiftinin 2021’den bu yana %800’den fazla artarak itibari para cinsinden diğer BTC çiftlerini geride bırakmasına katkı sağlamıştır. Borsa İstanbul’daki getirilere de dikkat çeken Kaiko, aynı dönemde BIST 100’ün de üç haneli oranlarda kazanç sağladığını ve bu durumun Türk yatırımcılarını varlıklarını korumak için hisse senetlerine yöneltmiş olabileceğini ifade etmiştir.
Binance’in Türkiye Pazarındaki Hakimiyeti
Türkiye kripto piyasasında öne çıkan iki kripto borsası, Binance ve BTCTurk olarak dikkat çekmektedir. Raporlara göre, BTCTurk 5 milyondan fazla kullanıcıya sahip olup, en büyük yerel kripto platformu konumundadır. Ancak, borsanın TL hacmindeki payı 2020’de %95 iken, Kaiko verilerine göre Temmuz ayı itibarıyla yalnızca %13 olarak gözlemlenmiştir.
Son zamanlarda Gate.io, KuCoin ve OKX gibi diğer borsaların da Türkiye pazarına girdiği belirtilmektedir. Ancak bu borsaların TL hacimleri henüz toplamda %1’in altında kalmıştır. Binance’ın TL hacmine hakimiyetinin, derin likiditeye sahip olması ve uzun süre BTC/TL paritesinde sıfır işlem ücreti politikası uygulamasına dayandığı ifade edilmektedir. Güncel durumda Binance, işlem ücretlerini yeniden devreye almış olsa da, BTCTurk’ün işlem maliyetinin yaklaşık yarısını almaktadır. Ayrıca, Binance’in TL işlem çiftlerinde ayı piyasasına rağmen agresif bir politika izlediği de belirtilmiştir. Bu yıl, 61 yeni TL işlem çifti sunarak toplamda 200’ün üzerinde TL bazlı kripto parite sunduğu rapor edilmiştir.
Piyasanın toparlanmasıyla birlikte, diğer borsalar da TL listelemelerini artırmıştır. Sadece yedi ay içinde, Kaiko tarafından sağlanan verilere göre borsalardaki TL cinsinden yeni çiftlerin sayısı tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Bu durum, yerel talebin güçlü olduğunun en büyük kanıtı olarak görülürken, Türkiye piyasasının kripto borsaları için önemli bir gelir kaynağı olduğu vurgulanmaktadır.
Türkiye’deki Kripto Yatırımcılarının Eğilimleri
Türkiye’deki enflasyonist yapı, son yıllarda sabit kripto varlık kullanımını önemli ölçüde artırmıştır. Veriler, bu yıl Binance’te USDT/TL paritesinin 22 milyar doların üzerindeki hacimle en büyük işlem çifti olduğunu göstermektedir. Bu paritenin ardından ise yaklaşık 4 milyar dolar hacimle PEPE/USDT paritesi gelmektedir.
Raporda dikkat çeken bir diğer veri ise Türkiye kripto piyasasında bu yıl memecoin’lerin işlem hacminin Bitcoin’i geçmesidir. Bu durum, Türk yatırımcılarının kur dalgalanmalarından korunmak ve spekülatif işlemlerle hareket eden daha riskli varlıkları tercih ettiklerini göstermektedir. Türkiye’de sabit kripto varlıkların kullanımındaki artış, BTCTurk’ün en büyük iki işlem çiftinin BTC/USDT ve BTC/TL olmasıyla da açıklanabilir.
Türkiye’nin Yeni Kripto Düzenlemesi
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), bu ayın başında FATF’nin gri listesinden çıkmak amacıyla önemli bir kriter olarak öne sürdüğü kripto mevzuatını yürürlüğe almıştır. Bu yasa, ülkede faaliyet gösteren kripto varlık hizmet sağlayıcılarına bir lisans rejimi, uyum ve işlem gereklilikleri getirmiştir. Ek olarak, platformlara ve saklama hizmetlerine ticari gelirlerinin %2’si oranında toplam yıllık ücret ödemek zorunluluğu getirilmiştir. Kripto düzenlemeleri üzerindeki denetleme yetkisi ise Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) verilmiştir. Önümüzdeki altı ay içerisinde Türkiye’de kripto piyasasına yönelik ikincil düzenlemelerin yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Bu düzenlemelerin yerli ve yabancı kripto platformları için farklı zorluklar sunması öngörülmektedir. BTCTurk gibi yerel borsalar, yasanın yürürlüğe girmesinin ardından bir ay içerisinde, yani 2 Ağustos’a kadar yeni kurallara uymak zorundadır. Ayrıca Türkiye’de ayrı bir tüzel kişiliği olmayan, ancak Türk müşterileri hedefleyen küresel kripto borsaları da bu düzenlemelere tabi olacaktır. Yasanın kabul edildiği gün Binance, TL alım satım çiftleri sunmaya devam edeceğini ancak Türk kullanıcıları hedefleyen tüm pazarlama faaliyetlerini kademeli olarak durduracağını ve platformundan Türkçe dil desteğini kaldıracağını duyurmuştur.
Sonuç
Kaiko raporu, kripto piyasasındaki dalgalı görünümüne rağmen Türkiye’de kripto kullanımının son birkaç yıldır istikrarlı bir şekilde devam ettiğini ortaya koymaktadır. Bu yükselen ivme, çift haneli enflasyon ve TL’deki değer kaybına bağlanmaktadır. Türk yatırımcılarının hem sabit kripto varlıklara hem de daha yüksek riskli varlıklara yönelimi, kripto paraların ülkede değer saklama aracı olarak görülmesinin yanı sıra spekülasyondan yüksek gelir elde etme çabası olarak yorumlanmaktadır. Kaiko araştırmacıları, yeni gelir kaynağı arayan kripto borsaları için Türkiye pazarının ideal bir bölge olduğunu düşünmektedir. Ancak, bu ay yürürlüğe giren kripto mevzuatının piyasayı yeniden şekillendirme potansiyeli olduğu iddia edilmektedir.
